Rosnącą popularnością wśród inwestorów cieszy się budownictwo pasywne. Dzięki minimalizacji zapotrzebowania na energię oraz jej odzyskowi pozwala na ograniczenie kosztów eksploatacyjnych. Ważne elementy systemu to wiatro- i paroizolacja. Przybliżamy ich funkcje oraz stosowane technologie.
Spis treści:
Budownictwo pasywne – charakterystyka
Dom pasywny to taki, w którym występuje minimalne zapotrzebowanie na energię. Wynosi ono mniej niż 15 kWh/m² na rok, co odpowiada zużyciu około 1,5 litra oleju opałowego. Dla porównania – obiekt wykonany w technologii tradycyjnej pochłania nawet 120 kWh/m² na rok, czyli ponad 10 razy więcej.
Budynek pasywny jest samowystarczalny, co oznacza, że pozyskuje, przetwarza i zatrzymuje ciepło pochodzące z odnawialnych źródeł, takich jak słońce, woda czy powietrze. Są one wykorzystywane również do pozyskiwania wody użytkowej. Źródłem ogrzewania może być nawet ciepło wytwarzane przez mieszkańców i sprzęty domowe. Główną cechą tej technologii jest całkowita rezygnacja z paliw kopalnych, takich jak węgiel albo gaz – zamiast nich stosuje się pompy ciepła i panele fotowoltaiczne. W domu pasywnym dochodzi do odzysku energii. Służy do tego system rekuperacji, w którym powietrze pochodzące z pomieszczeń jest filtrowane i ogrzewane, a następnie ponownie wtłaczane do wnętrza. Zmniejsza to straty ciepła nawet o 45%.
Ograniczenie zapotrzebowania na energię jest możliwe dzięki:
• prostej, foremnej bryle budynku, która jest pozbawiona dekoracji typu lukarny czy wykusze, przez które może uciekać ciepło;
• szczelnej, odpornej na zróżnicowane warunki, w tym atmosferyczne, termoizolacji – obejmuje ona zabezpieczenia przed wiatrem czy wilgocią pochodzącą z zewnątrz, a także ciepły montaż okien, oparty na trzech warstwach;
• odpowiedniemu rozplanowaniu pomieszczeń – te, które są najczęściej wykorzystywane w ciągu dnia (kuchnia, salon, pokój dziecięcy), powinny mieć południową ekspozycję, aby jak najdłużej docierało do nich naturalne światło; od północy znajduje się zwykle pomieszczenie gospodarcze i garaż, a także sypialnia, jeśli służy tylko do snu;
• licznym, dużym przeszkleniom, które ułatwiają przenikanie promieni słonecznych – budownictwo pasywne często opiera się na oknach połaciowych, które zajmują całą południową ścianę domu; od strony północnej stosuje się niewielkie świetliki.
Istotna jest również lokalizacja domu – powinien być położony na niezacienionej działce. W pobliżu budynku, w miejscach padania promieni słonecznych, nie mogą znajdować się duże drzewa ani budynki.
Izolacja w budownictwie pasywnym – jaką pełni rolę?
Wiatro- oraz paroizolacja to kluczowe elementy domu pasywnego. Zapewniają ochronę przed ubytkami ciepła, do których na szeroką skalę dochodzi w budynku wykonanym w tradycyjnej technologii – na zewnątrz może przenikać aż 70% ciepła. Taka ochrona jest możliwa dzięki zastosowaniu odpowiednich materiałów i prawidłowemu ułożeniu kolejnych warstw izolacji. Wpływa to na ich wysoką odporność na zróżnicowane warunki zewnętrzne, w tym pogodowe, oraz zapobiega nieszczelnościom, na przykład w miejscach łączeń przegród budowlanych.
Izolacja w budownictwie pasywnym umożliwia ponadto utrzymanie optymalnej temperatury we wnętrzu. Efektem jest:
• wysoki komfort użytkowania pomieszczeń – w zimie nie dochodzi do ich wychłodzenia, natomiast w miesiącach letnich nie nagrzewają się zbyt szybko;
• uniemożliwienie wykraplania się pary wodnej – dzięki temu nie ma ryzyka rozwoju wilgoci, a co za tym idzie, również pleśni na ścianach czy sufitach;
• zmniejszenie rachunków za ogrzewanie.
Budownictwo pasywne gwarantuje doskonałe właściwości izolacyjne. W ten sposób zapobiega mostkom termicznym, które występują na przykład na wieńcach stropu nad piwnicą, strefach wokół okien lub w miejscach połączenia dachu i ściany zewnętrznej, gdzie współczynnik przewodzenia ciepła jest znacznie wyższy w porównaniu do sąsiadujących elementów domu – czego skutkiem jest różnica temperatur i niekontrolowana utrata ciepła, a także skraplanie się pary wodnej i wykwit grzybów na przegrodach budowlanych. W budynku pasywnym takie problemy nie występują.
Wiatroizolacja w domu pasywnym
Wiatroizolacja jest stosowana na elementach konstrukcyjnych więźby, nad warstwami ocieplenia. Wykorzystuje się ją na dachach pochyłych, w charakterze wstępnego krycia. Służy do uszczelnienia pokrycia opartego na konstrukcji wykonanej z łat i kontrłat.
Rozwiązanie stanowi ochronę przed wodą i wilgocią przedostającą się pod dach w wyniku opadów deszczu, śniegu czy gradu, a także podmuchów wiatru. Jego funkcją jest również odprowadzanie cząsteczek pary wodnej z poddasza na zewnątrz. Zapobiega rozwojowi pleśni i grzybów, które mogą doprowadzić do uszkodzenia elementów konstrukcyjnych oraz powstania zagrożeń dla życia i zdrowia mieszkańców.
Jeśli decydujemy się na wiatroizolację, do wyboru mamy dwa rozwiązania:
• membrany dachowe, inaczej folie wysokoparoprzepuszczalne – niezbędne, gdy poddasze ma charakter użytkowy i istnieje potrzeba skutecznego odprowadzania wilgoci wytworzonej na przykład w pomieszczeniach mokrych (łazienka, kuchnia);
• folie niskoparoprzepuszczalne – zalecane w przypadku strychów nieużytkowych.
Cząsteczki pary wodnej mogą swobodnie przenikać przez materiał dzięki temu, że jest on zbudowany z włókniny polipropylenowej. Ich transport odbywa się jednak tylko w jedną stronę, a więc z poddasza – jeśli wilgoć przedostanie się do warstwy ociepleniowej, zostaje odprowadzona do przestrzeni wentylacyjnej między membraną wiatroizolacyjną a pokryciem dachowym, a następnie, na skutek siły ciągu, na zewnątrz. Gdy woda przenika z góry, akrylowa warstwa hydrofobowa pozwala na jej spłynięcie do rynien. Z uwagi na różne funkcje, jakie pełnią dwie strony folii, ważne jest prawidłowe jej zamocowanie. Dodatkowe zastosowanie wykonanej z poliuretanu albo aluminium powłoki antyrefleksyjnej umożliwia odbicie promieni słonecznych w stronę termoizolacji i ich przekazanie do wnętrza domu, co ogranicza zużycie ciepła.
Folia paroizolacyjna jako konieczny element budownictwa pasywnego
Utrzymanie optymalnych warunków w domu pasywnym jest możliwe dzięki folii paroizolacyjnej. Zakłada się ją od strony poddasza, między ociepleniem a płytami gipsowo-kartonowymi. Główna jej funkcja to zatrzymanie pary wodnej w pomieszczeniach – nie chodzi jednak o całkowite zastopowanie jej przepływu, ale dozowanie w małych ilościach, aby nie doszło do jej skroplenia się w warstwach izolacji cieplnej. Dzięki temu zapewniona jest ochrona wełny mineralnej przed zawilgoceniem i tym samym pogorszeniem jej właściwości – materiał jest bardzo wrażliwy na oddziaływanie nawet niewielkiej ilości wody. Ponadto konstrukcja dachu nie jest narażona na rozwój pleśni czy grzybów.
Można zakupić folie paroizolacyjne:
• tradycyjne (symbol PE) – składają się z jednej warstwy polietylenu bądź dwóch warstw: polietylenowej oraz polipropylenowej i mają biały lub żółty kolor; współczynnik oporu dyfuzyjnego wynosi do 100 m, co zapewnia wysoką szczelność;
• aktywne (PP) – wykonane z polipropylenu i nierzadko pokryte dodatkową powłoką polietylenową; mają lejkowatą strukturę, co pozwala na sprawne odprowadzanie pary wodnej, a zmienny opór dyfuzyjny (od 0,1 do 30 m) umożliwia dostosowanie do różnych poziomów wilgotności i ciśnienia;
• aluminiowe (PE-AL) – zawierają kilka warstw polietylenu oraz polipropylenu; odbijają promieniowanie cieplne, co wpływa na poprawę efektywności cieplnej budynku.
Skuteczna paroizolacja dachu jest możliwa, jeśli podczas montażu stosowane będą zalecenia producenta. Ważne jest, by nie uszkodzić powłoki, a także zamocować folię do aluminiowych profili znajdujących się na wełnie mineralnej. Należy zachować tzw. szczelinę wentylacyjną, która pozwoli na usuwanie nadmiaru pary wodnej.
Folia wiatroizolacyjna oraz paroizolacja to nieodłączne elementy budynku wykonanego w technologii pasywnej. Pozwalają na zabezpieczenie pomieszczeń znajdujących się na poddaszu przed wilgocią i umożliwiają skuteczne odprowadzanie pary wodnej z wnętrza. Stanowi to ochronę przed rozwojem pleśni i grzybów, co ma szczególne znaczenie w domach drewnianych. Dodatkowe zastosowanie powłoki antyrefleksyjnej przyczynia się do poprawy właściwości cieplnych budynku.
